Çocuk işçi sayısı 869 bine çıktı
“Gazi Meclis” sıfatının hakkını ziyadesiyle veren Türkiye Büyük Millet Meclisi 105 yıl önce bugün açıldı. 23 Nisan Ulusal Egemenlik ve Çocuk Bayramı kutlu olsun.
Çocuk Bayramı dolayısıyla Türkiye’nin çocuk işçilerine mercek tuttuk. Türkiye İstatistik Kurumu’nun (TÜİK) verilerine göre, 2015 yılında 15 – 17 yaş grubundaki çocuk nüfus 3,96 milyon iken bunların 716 bini istihdamda yer aldı. Çocuk işçi sayısı 2016 yılından itibaren düşmeye başladı ve 2020 yılında 501 bine geriledi. Ancak, çocuk işçi sayısı 2021 yılından sonra tekrar artmaya başladı. 2021’de 520 bin olan çocuk işçi sayısı 2022’de 619 bin, 2023’te 853 bin, 2024 yılında ise 869 bin oldu. 2021 yılından sonra ülke ekonomisinde yaşanan türbülanstan çocuklar da büyük ölçüde etkilenmiş bulunuyor.
SORULARINIZ İÇİN: [email protected]
2024 yılındaki çocuk işçilerin 710 bini erkek, 259 bini kızlardan oluşuyor. İşgücüne katılma oranı erkek çocuklar için yüzde 35,6, kız çocuklar için yüzde 13,7 olarak gerçekleşti. 2024 yılındaki 15 – 17 yaş grubu çocuk sayısı 3,89 milyona ulaşıyor. Bunların 970 bini (yüzde 24,9’u) çalışmak istediği halde 869 bini iş bulabilirken, 101 bini işsiz görünüyor.
TÜİK 15 – 17 yaş grubundaki çocuk işçilerin sayısını her yıl yayımlıyor. Ancak çocuk işçilerimizin sayısı bunlarla sınırlı değil. TÜİK’in en son 2019 yılı verileriyle yayımladığı Çalışan Çocuk İstatistikleri’ne göre, o tarihte 5 – 17 yaş grubundaki çocuk işçi sayısı 720 bin oldu. Bunların yüzde 80’i 15 – 17 yaş, yüzde 16’sı 12 – 14 yaş ve yüzde 4’ü ise 5 – 11 yaş grubundaki çocuklardan oluştu. Yani 2019 yılında 5 – 14 yaş grubunda 144 bin çocuk işçi bulunuyordu. Umalım ki bu yaş grubundaki çocuk işçi sayısı azalmış olsun.
.png
UNICEF VE ILO’DAN ORTAK ÇAĞRI
ILO ve UNICEF Türkiye temsilcilerinin geçen yıl Dünya Çocuk İşçiliği ile Mücadele Günü dolayısıyla yaptığı açıklamada, Türkiye’ye çağrıda bulunuldu. Türkiye’de son birkaç on yılda çocuk işçiliğinin azaltılmasında önemli ilerlemeler elde edildiği kayda geçirilen açıklamada, Türkiye’nin geçmişte bu alanda sağladığı başarılar ve daha fazlası için bulunduğu taahhütler sebebiyle “rehber ülke” olarak tanındığına dikkat çekildi. Ancak ortak açıklamada son duruma ilişkin Türkiye’ye yapılan çağrıda şöyle denildi:
“UNICEF ve ILO, çocukları ekonomik sömürüden ve çocuk işçiliğinden korumak için sürdürülebilir eylemlerin hayata geçirilmesi çağrısında bulunmaktadır. Çocuk işçiliğinde olası bir artışın kaçınılmaz olmadığını ve ulusal stratejilerin her zamanki gibi kritik öneme sahip olduğunu belirtmek önemlidir. Türkiye’de çocuk işçiliğine dahil olan 700.000’den (2023 yılı verisi) fazla çocuk varken, UNICEF ve ILO, hükümeti, sosyal tarafları, sivil toplum kuruluşlarını, uluslararası kuruluşları ve özel sektörü ulusal çabaları sürdürmeye ve her çocuğun güvenliğini ve iyi olma halini sağlamaya çağırmaktadır.”
ÇOCUK İŞÇİ YASAĞI KONUSUNDA KANUNLAR ARASINDAKİ ÇELİŞKİ DEVAM EDİYOR
Türkiye’de çocuk işçi çalıştırma yasağı konusunda birbiriyle çelişen iki ayrı kanun yürürlükte bulunuyor. İş Kanunu’na göre 15 yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasak. 14 yaşını doldurmuş ve zorunlu ilköğretim çağını tamamlamış çocuklar ise bedensel, zihinsel, sosyal ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak sanat, kültür ve reklam faaliyetlerinde yazılı sözleşme yapmak ve her bir faaliyet için ayrı izin almak şartıyla çalıştırılabilirler. Zorunlu ilköğretim çağını tamamlamış ve örgün eğitime devam etmeyen çocukların çalışma saatleri günde 7 ve haftada 35 saatten fazla olamaz. Bu süre 15 yaşını tamamlamış çocuklar için günde 8 ve haftada 40 saate kadar artırılabilir.
Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’na göre ise 12 yaşından aşağı çocukların fabrika ve imalathane gibi her türlü sanat müesseseleriyle maden işlerinde amele ve çırak olarak çalıştırılması yasak. Buna göre, 12 yaşını doldurmuş çocuklar fabrika ve imalathaneler ile maden işlerinde amele ve çırak olarak çalıştırılabilirler. 12 – 16 yaş arasında bulunan kız ve erkek çocuklar ise günde azami 8 saate kadar çalıştırılabilir.
İş Kanunu’nda 14 yaşını tamamlamış 15 yaşını tamamlamamış çocuklar için dahi hafif işlerde çalıştırma izni yer alırken, Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nda 12 – 14 yaş arasındaki çocukların fabrika, imalathane ve maden işlerinde bile çalışmasına zımnen izin veriliyor.
Çocuk İşçiliği ile Mücadele Ulusal Programı (2017-2023) Eylem Planı’nda iki kanun arasındaki çelişkinin ortadan kaldırılması öngörüldü ancak hala hayata geçirilemedi.
