Kayıp, 1 milyar liradan fazla
1995 – 1996’da çekilen 3 filmin setine sık sık giderdim; ‘İstanbul Kanatlarımın Altında’, ‘Mum Kokulu Kadınlar’ ve ‘Eşkıya’…
Hezarfen Ahmet Çelebi ile Lagari Hasan Çelebi’nin uçmanın yöntemini bulmaya çalışmasını konu edinen ‘İstanbul Kanatlarımın Altında’yı Mustafa Altıoklar’ın yönetti. Filmin başrollerini; Ege Aydan, Beatriz Rico, Haluk Bilginer, Okan Bayülgen ve Zuhal Olcay paylaştı.
Bir gün müdürüm; “Film setlerine neden bu kadar çok gidiyorsun? Sinemaya giden var mı ki sinema haberleri yapıyorsun?” diye sordu.
‘Mum Kokulu Kadınlar’da beyazperdeye; 1940’lı yıllardan 1970’lere uzanan bir zaman diliminde, aynı çevrede birbirlerinden habersiz olarak yaşayan dört kadın ve bir erkeğin acıları, aşkları ve cinsellikleri dramatize edilerek, gelişen olayları yansıtıldı. İrfan Tözüm’ün yönettiği filmde başrolleri; Hande Ataizi, Halil Ergün ve Yasemin Alkaya paylaştı.
Ben de; “Yakın zamanda izleyici sayıları artacak. BKM de (Beşiktaş Kültür Merkezi) sinema sektörüne girmeye hazırlanıyor” şeklinde cevap verdim.
O zamanlar, Türk filmleri; 50 – 100 bin bandında izlenirken ‘İstanbul Kanatlarımın Altında’ ile ‘Mum Kokulu Kadınlar’a 300 binden fazla bilet kesildi. ‘Eşkıya’ ise gişe algısını değiştirecek bir rakama ulaşarak, 2.571.133 kişiyle gişe rekoru kırdı.
2001’de gösterime giren BKM yapımı ‘Vizontele’ ise gerek 3.308.120 kişilik izleyici sayısıyla Türk filmi çekilmesine özendirmesiyle, gerekse filmde rol alanların, sonraki yıllarda çok izlenen filmlere imza atacak olmalarıyla Türk sinemasında devrim yaptı.
2000 – 2009 arasında çekilen Türk filmlerine gösterilen ilgi, bir sonraki parlak dönemin habercisi oldu.
Ne olduysa pandemide oldu…
Sinema salonlarının tam kapalı ve yarı kapalı olduğu iki yıl boyunca izleyicilerin film izleme alanı konusundaki alışkanlığı, dijital platformların da artmasıyla değişime uğradı.
Değişimin, radikal hale gelmesinde ise izleyici sayısının yükselmesine önemli pay sahibi olan bazı filmlerin yapımcılarının pandemi sonrasında yaşanan sinema salonu – dijital platform mücadelesinde tuttuğu taraf oldu.
BİR GECEDE YAYINDAN KALDIRILDILAR
Bazı yapımcılar, “Altın yumurtlayan tavuk” hikâyesinde olduğu gibi filmlerini garanti peşin para aldıkları dijital platformlara vermeyi yeğledi. Gişe kaygısının olmaması da onlar için işin cabasıydı. “Filmlerinizi artık dünya izleyecek” şeklindeki söylemsel etiket de bir hayli göz boyadı. Ne var ki filmleri değil dünya, bir süre sonra kimse izleyemedi. Çünkü dijital platformlardan biri, yapımcılarına dahi haber vermeden Türk yapımı içerikleri, 1 Temmuz 2023’te, bir gecede yayından kaldırdı.
ORTAYA BİR İKİLEM ÇIKTI
Bütün bunların sonucunda gelinen noktada sinema salonlarında büyük kriz oluştu. İzleyicilerin pandemi döneminde film izleme alanının değişimi, pandemi sonrasında radikalleşmesiyle izleyici sayısı, bir hayli düştü. Buna bağlı olarak çekilen film sayısı da azaldı. Ortaya da cevabı hâlâ bulunamayan bir ikilem çıktı; “İzleyici olmadığından mı film çekilmiyor yoksa film çekilmediği için mi izleyici yok.”
ÇOCUK FİLMLERİ SEKTÖRÜ DOMİNE ETTİ
Bu dönemde; 2022 yapımı ‘Bergen’ gibi yüksek izleyici sayısına sahip olan istisnai filmler oldu. Pandemi dönemi sonrasında sinema salonları için oluşan en belirgin durum, gişe listelerinin ilk sıralarında hep çocuk filmlerinin yer alması oldu. 2023 ve 2024’ün gişe şampiyonu ‘Rafadan Tayfa’ serisinin filmleri olurken 2025’in ilk yarısında da bu serinin filmi ‘Rafadan Tayfa: Kapadokya’ en çok izlenen Türk yapımı olmayı başardı.
Farah Zeynep Abdullah’ın canlandırdığı ‘Bergen’ sahne adlı şarkıcı Belgin Sarılmışer, 15 Temmuz 1989’da eski sevgilisi tarafından öldürüldü.
Sinema salonlarında gişe düşüklüğü adına yaşanan kriz, 2025’in ilk 6 ayında, kendini iyiden iyiye gösterdi. İzleyici sayısı; tüm filmlerde % 27 düşerken, hasılat kaybı; 1.025.578.279 TL olarak gerçekleşti.
Türk filmleri adına gişelerdeki izleyici kaybı daha da belirgin bir hale geldi. İzleyici sayısındaki azalma, film sayısında da görüldü. 2024’ün ilk yarısında; 137, 2025’in ilk yarısında ise 117 Türk filmi gösterime girdi.
2025’in ilk 6 ayında izleyici sayısı, bir önceki yıla oranla; % 37 düştü.
İzleyici sayısındaki azalmadan en çok Türk filmleri etkilendi. Türk filmlerinin izleyici sayısındaki azalmanın en belirgin göstergesi; 2024’ün ilk yarısında en çok izlenen 5 filmin toplam izleyici sayısıyla 2025’in ilk yarısında en çok izlenen 5 filmin toplam izleyici sayısı arasındaki derin fark oldu.
2024’ün ilk 5 filmi için; 8.645.375 bilet kesilirken 2025’te bu sayı; % 50 azalışla 4.319.581‘e geriledi.
Rakamlardan da anlaşılacağı üzere, yabancı filmler; 1 kaybederken Türk filmleri, 9 kaybetti.
İlk 5’te 4 Türk filmi ve bir yabancı film yer aldı.
ÇARE ESKİ FİLMLERLE ARANDI
Sinema salonu işletmecileri, izleyicilerin ilgisini çekecek yeterli sayıda yeni film olmadığı için 2025’in ilk yarısında, çareyi eski yılların fenomen filmlerini tekrar gösterime çıkarmakta aradı. Gösterime giren 323 filmin % 9’unu eski filmler oluşturdu.
28 eski filmin toplam 257.291 kişilik gişesi, 2025’te kesilen biletlerin % 1.85’ine tekabül etti.
Eski filmler arasında en çok hasılatı; 19.520.968 TL ile 2014 yapımı ‘Yıldızlararası’ elde etti. 28 eski film; 53.069.825 TL‘lik toplam hasılatıyla, 2.773.930.116 TL‘lik toplam hasılatın, % 1.91‘ini elde etti.
